Dat de tsunami een straf van god is, staat in Indonesi? buiten kijf. De discussie in de huiskamer, op de markt, op tv en in kranten gaat zelden over waarom de overheden niet hebben gewaarschuwd, of waarom de hulp zo tergend langzaam op gang is gekomen. Nee, het gaat over waarom god precies de meer dan 200.000 mensen in Atjeh heeft gestraft.
by Ole Chavannes, 31 december 1969
Percepties van de Tsunami:
?De witte golf haalde de goede mensen?
Dat de tsunami een straf van god is, staat in Indonesi? buiten kijf. De discussie in de huiskamer, op de markt, op tv en in
kranten gaat zelden over waarom de overheden niet hebben gewaarschuwd, of waarom de hulp zo tergend langzaam op gang is
gekomen. Nee, het gaat over waarom god precies de meer dan 200.000 mensen in Atjeh heeft gestraft.
Dat vrijwel alleen moske?en de vloedgolf hebben doorstaan, komt volgens de meeste Indonesi?rs niet omdat ze het best gebouwd
zijn en een open structuur hebben (pilaren), maar omdat Allah natuurlijk niet zijn eigen ?huizen? vernietigt. Op internet
circuleert tevens een ander ?bewijs?: een zogenaamde satellietfoto van de vloedgolf bij Sri Lanka, waarin de naam ?Allah? in
arabisch schrift te herkennen is.
Als god zo nodig wilde straffen, waarom dan juist Atjeh? Het is immers al de meest gelovige provincie van het land. Het wordt
wel de ?veranda naar Mekka? genoemd, vanwege de lange geschiedenis van heilige islamitische steden. Vanuit Atjeh is vanaf de
14de eeuw de islam in het voorheen grotendeels hindoe?stische en animistische eilandenrijk ge?ntroduceerd.
De Nederlanders hebben zich altijd stuk gebeten op de onverslaanbare islamitische strijders in Atjeh. De afscheidingsbeweging
GAM voert nu al bijna 30 jaar een bloedige strijd met het leger voor een onafhankelijk sultanaat, omdat het grootste
moslimland ter wereld niet islamitisch genoeg zou zijn. Om de wind uit de zeilen van GAM te nemen, heeft de regering in
Jakarta zelfs recentelijk een sharia wetgeving ingevoerd.
Dat juist deze provincie de vernietigende toorn van god over zich heen heeft gehad, is daarom voor een doorsnee moslim hier
bijzonder beangstigend. Als de ?vrome dienaren van Allah? in Atjeh zelfs niet goed genoeg geloven, welke straf hangt hen dan
boven het hoofd?
Om een antwoord te vinden op deze prangende vraag, doen verschillende percepties van die straf de ronde:
-God heeft gestraft omdat men zondig heeft geleefd. Atjeh staat naast haar strenge uitleg van de islam, ook bekend als een
bijzonder corrupte provincie, waar veel marihuana wordt gekweekt.
-God heeft gestraft omdat hij de goede mensen eerder naar de hemel wilde halen. Het was blijkbaar hun tijd om te gaan.
-God heeft gestraft omdat hij een waarschuwing of les wilde geven. Mensen moeten beter gehoorzamen aan god, in alles wat ze
doen.
Met die laatste uitleg valt wellicht nog te leven, maar deze klinkt voornamelijk binnen de kleine intellectuele kringen.
De vuistregel is bekend: in tijden van nood, wendt men zich massaal tot god. Als ongelovige is dat wellicht moeilijk te
bevatten, maar niet meer na een weekje samenwonen met mensen die de tsunami hebben overleefd. Zoveel onverstelbaar verdriet en
onzekerheid maakt zo radeloos, dat waarschijnlijk zelfs de diepst overtuigde athe?st zich aan een ?hogere macht? zou
vastklampen.
Het meest directe gevolg van de tsunami in de Indonesische context is dus meer religie: de meeste Indonesi?rs zullen nog vaker
de koran lezen, nog vaker naar de moskee gaan en in nog meer vrees voor Allah leven. De aardkorst onder Indonesi? beeft nog
steeds met grote regelmaat: weinigen twijfelen aan de voorspelling dat er binnenkort een nog grotere straf zit aan te komen.
De meest schokkende perceptie van de tsunami hoorden we van twee medepassagiers, terwijl we in de buurt van het Toba meer met
autopech langs de weg stonden. Deze provincie onder Atjeh wordt bevolkt door zo?n 5 miljoen Bataks, die katholiek en
protestants zijn.
Toen Willeke vertelde dat we net uit verwoest Atjeh kwamen, fronste een protstante dame het voorhoofd en zei vol overtuiging:
?Tijdens eerste kerstdag zijn in Atjeh verschillende kerken in de fik gestoken. De dag erop kwam de golf, de toorn van God.
Dat krijg je ervan?. Vervolgens barstte ze uit in triomfantelijk gelach.
Het verhaal dat de tsunami bestond uit twee of drie verschillende kleuren golven, duikt ook steeds weer op. De eerste zou geel
of wit zijn geweest en zou alleen de ?goede zielen en kinderen? hebben verslonden, terwijl de tweede golf zwart was en de
?zondigen? zou hebben gegrepen.
Zo?n onverstelbare ramp nodigt ook altijd uit tot de meest fantastische complottheoriee?n. Dat Amerika of (andere) terroristen
nucleaire bommen zouden hebben laten ontploffen, ligt voor de hand. Volgens een becakchauffeur in Medan was de zeebeving
ontstaan door gasboringen. Atjeh lijkt wat dat betreft wel een beetje op Groningen, waar onder veel boeren de angst bestaat
nog een keer door de grond te zakken door de Gasunie.
Atjeh heeft ??n van de grootste natuurlijke gasvoorraden ter wereld, waar het Amerikaanse energiebedrijf Exxon gretig uit
pompt. Het gas is waarschijnlijk ??n van de onderliggende redenen voor de hevige strijd tussen GAM en het corrupte leger.
Dat die strijd nu definitief ten einde zou zijn, lijkt daarom onwaarschijnlijk: ?godzijdank? is die gasbel gespaard gebleven.
Reacties op dit artikel?: mail semtext@yahoo.com