Op een lommerrijk terrein, omringd door vulkanisch gebergte, staan de gebouwen van het prestigieuze 'Institut Teknologi
Bandung' (itb). Deze technische universiteit op West-Java telt 15.000 studenten en onderhoudt al jaren intensieve contacten
met de RUG. Bij statige universiteitsgebouwen schuilen studenten onder hoge platanen voor de genadeloze tropenzon. De
vice-directeur studenten zaken Intan Ahmed komt enthousiast aanlopen. ?Welkom, de studenten die hopelijk naar Groningen gaan,
zitten al klaar voor het interview.? Vijf bescheiden Indonesische topstudenten stellen zich netjes voor: Taufiq , Endang,
Guslan en Tin studeren 'actuarial science' (een mastersopleiding tot verzekeringsexpert) en Farhed wil een master in 'chemical
engineering' in Groningen halen. Ze zijn al door verschillende selecties heen, maar horen pas over een paar maanden of ze in
december 2001 in de Martinistad mogen gaan studeren.
Van een interview komt eigenlijk weinig terecht, omdat vooral zij vragen stellen over Belanda (Holland) en hun mobieltjes
voortdurend afgaan. ?Is het niet heel gevaarlijk om te fietsen als het sneeuwt?? vraagt Guslan direct. Hij spreekt het laatste
woord aarzelend uit, want sneeuw kent hij alleen van tv. Tin, een wat oudere studente, die haar drie kinderen ook mee wil
nemen: ?Ik weet eigenlijk niets over Nederland. Wij kennen alleen de geschiedenis van Holland als kolonisator.? Taufiq weet
meer: ?Nederland heeft een goed voetbalteam en mensen zijn er meer individueel. We realiseren ons dat Indonesi? nog steeds een
ontwikkelingsland is, we willen graag de technologische kennis van een modern land als Nederland oppikken.?De technische
kennis wat betreft internet hoeft niet meer in Nederland opgepikt te worden. Trots vertellen ze dat Bandung
internetuniversiteit nummer 1 is in het land. Overal in de stad kan, zelfs in caf?s, voor 10 cent per uur gesurft worden. En
wat doen ze op het web? In koor: ?Chatten!?

Terrorist
Vanaf dit studiejaar heeft de RUG met de itb en de universiteit van Yogyakarta een speciale onderwijsvorm ontwikkeld: het
Integrated International Masters Program. Geselecteerde studenten volgen drie semesters onderwijs in Indonesi? en het vierde
in Nederland. Ze sluiten hun masters af met zowel een Nederlands als een Indonesisch diploma. Een ideale mogelijkheid voor
studenten met weing geld. Bij een gewone masters in Nederland zijn Indonesi?rs alleen al aan collegegeld 7250 gulden per
semester kwijt. In het nieuwe programma krijgt, na een strenge selectie, een handvol studenten, die het het hardst nodig heeft
een volledig betaalde Nederlandse studiebeurs inclusief ticket en levensonderhoud. Opvallend is dat maar twee van de vijf
kandidaten van het itb redelijk goed Engels spreken. Om 'uitgezonden' te worden, is 'vloeiend' Engels een eerste vereiste. Ze
volgen allemaal extra Engelse lessen. Farhed: ?Ik heb gehoord dat Nederlanders je pas echt respecteren, als je Nederlands
leert. Maar Engels is al moeilijk genoeg en het studieprogramma is erg strak en niet zo lang, dus Nederlands gaat in een half
jaar niet lukken.?
Endang, een studente met hoofddoek, vraagt met angstige blik: ?Ik heb gelezen dat in Australi? Indonesische meisjes vanwege
hun hoofddoek zijn vermoord. Gebeurt dat ook zo in Nederland?? De islam wordt volgens haar verkeerd uitgelegd in het Westen.
?Niemand dwingt me om deze hoofddoek te dragen hoor, daar kies ik zelf voor. Ik weet niet waarom er Westerlingen zijn die
denken dat iedere islamiet een terrorist is.?
Taufiq valt Endang bij: ?Religie is heel belangrijk voor Indonesi?rs - Nederlanders moeten dat maar tolereren. We bijten heus
niet. Trouwens, is er wel een moskee in Groningen??
De vijf studenten lijken nog onzeker over hun Hollandse lot. Voor hun aankomende carri?re is deze ervaring een enorm voordeel,
maar praktische bezwaren spelen mee. Guslan: ?Ik ben Sundanees (West-Java) en in onze cultuur ga je normaliter niet overzee.
We blijven liever wonen, waar we geboren zijn.? De chemisch ingenieur in spe Farhed ziet het echter wel zitten: ?Ik ga gewoon
keihard werken om veel te leren, maar hoop dat ik me zo aan de cultuur kan aanpassen, dat ik in Europa kan gaan werken.
Misschien ontmoet ik er wel mijn vriendin...?

Brandhaarden
Vice-directeur studentenzaken Ahmad laat het grootse exotische universiteitscomplex zien. Studeren onder de palmbomen lijkt op
het eerste gezicht geen slecht leven. Ahmad zucht: ?Het is moeilijk om alles draaiende te houden.? De economische implosie,
die halverwege 1997 het land in chaos onderdompelde, is nog steeds niet voorbij. Er is wel geld van ondermeer de Wereldbank in
het hoger onderwijs gestoken, maar het is niet genoeg. De hoorcolleges lopen nog wel, maar voor onderzoek is er geen geld
meer. Uitwisselings-studenten uit Westerse landen zouden een extra geldstroom op kunnen leveren voor de universiteit.
Waarom gaan er zo weinig naar Indonesi?? Ahmad denkt diep na: ?Ik weet eerlijk gezegd niet waarom er niet meer studenten uit
bijvoorbeeld Groningen hier naar toe komen. Dat ligt aan Groningen, volgens mij. Natuurlijk is ons onderwijsniveau de laatste
jaren niet zo goed, maar de ervaring is ook belangrijk. Misschien vinden ze de politieke situatie te instabiel, maar het zijn
een beperkt aantal brandhaarden in de archipel. Volgens mij is een doorsnee Amerikaanse stad stukken gevaarlijker dan
Bandung.? Misschien heeft de eindverantwoordelijke voor Nederlands-Indonesische uitwisselingen wel het antwoord. In een
wolkenkrabber in Jakarta huist het Netherlands Education Centre (nec). De Nederlandse directeur Ad de Leeuw zit ontspannen
achter een glimmend bureau. ?Wij co?rdineren in principe alle promotieactiviteiten voor werving van studenten voor
uitwisselings-projecten.? Het nec werkt voor 35 Nederlandse onderwijsinstellingen. In 2000 'co?rdineerde' het nec in totaal
voor 712 Indonesische studenten een studieplek in Nederland, waarvan 255 bij universiteiten en ongeveer 40 in Groningen. In
1997 ging het nog slechts om 143 studenten.?Er komen jaarlijks een handjevol Nederlandse studenten voor scripties en zo naar
Indonesi?, maar dat neemt niet echt toe. Je moet natuurlijk wel goed kijken naar wat je ruilt bij een uitwisseling. In
Nederland wordt wel veel gekankerd over het onderwijs, maar internationaal zijn we heel goed. Als je in Indonesi? een semester
doet, lever je dus wel kwaliteit in, maar daar krijg je veel culturele ervaring voor terug.?
Voor komend jaar zijn vorige week de aanvragen voor het nieuwe 'scholarship programme' ingediend. De Leeuw enthousiast:
?Groningen is populair bij de Indonesi?rs! Veruit de meeste van de vierhonderd aanvragers geven de RUG op. Het masters
programma is ook aantrekkelijk en Groningen doet gewoon goede pr.?
De Leeuw is een exotische zakenman. Hij woont al sinds 1977 in Indonesi? (?dit is mijn land?) en werd, nadat zijn
importbedrijf in papier failliet ging door de economische crisis, in 1999 directeur van het nec. ?Ik verkoop onderwijs. En dat
gaat steeds beter. Nederland is het enige Westerse land waar steeds meer Indonesische studenten naar toegaan. Dat heeft alles
te maken met de 'krismon', de monetaire crisis: het hoger aangeschreven onderwijs in Amerika en Australi? is te duur geworden.
Men beseft in Nederland vaak te weinig wat de economische voordelen van uitwisselingen zijn. Zo verkoop ik bijvoorbeeld ook
onderwijs-toerisme: een student levert vaak al vijf vliegtuigtickets op, omdat de familie altijd op bezoek wil. Het klinkt
misschien raar, maar er is geld zat in Indonesi?, dus laat ze dat besteden in Nederland in plaats van de usa.? Er worden
flinke Nederlandse beurzen beschikbaar gesteld voor de knapste koppen van de klas, maar het is de vraag of die beschikbaar
komen voor de Indonesi?r met de minste kansen: de student uit de sloppenwijk.
De Leeuw: ?Natuurlijk zou ik voor de slimste studenten uit de kampong kiezen, alleen al omdat die de beste leermotivatie
hebben. Maar bij een mastersopleiding zijn de armsten er meestal al uit. Indirect proberen we wel de minder rijke studenten
eruit te pikken voor een beurs. Zo geven we de voorkeur aan vrouwen en studenten afkomstig van eilanden buiten Java. Het is
lastig, want Indonesi? is het meest raciale land ter wereld. Als toevallig veel Chinese Indonesi?rs een beurs krijgen, krijgen
we direct commentaar van Indonesische kant. Trouwens, het grootste selectieprobleem dat we hebben is het gebrek aan goed
Engels.?