Actievoeren voor een betere wereld. Waarom zou je? Studenten anno 2000 hebben wel wat beters te doen. Toch protesteerden vorige week twaalfduizend jongeren in Praag tegen het imf en de Wereldbank. Onder de antiglobalisten, antikapitalisten, anarchisten, milieuactivisten en communisten ook zestien Groningse studenten.
by Ole Chavannes, 05 oktober 2000
'Ik schrok me rot toen ik de foto op de Sp!ts zag vanmorgen. Alleen maar rellen, helemaal niets over de vreedzame
demonstraties!' zegt Jelle Klaas (20) boos. Jelle is een stoere jongen met staartje en wenkbrauwpiercing. Hij is derdejaars
rechtenstudent en wil later advocaat worden. Wanhopig:
Waarom zijn we in hemelsnaam naar Praag geweest?
Na een nacht terugscheuren over de Autobahn - hij in de bus van 'actieplatform Praagse Herfst', ik met vrienden in een Renault
- zijn we allebei brak. We drinken koppen koffie in de kantine op woensdagmorgen, de dag na de 'rellen'. Gisteren ontmoetten
we elkaar voor het eerst, in een bruisend anarchistisch carnaval, midden in de Tsjechische hoofdstad. Hij voerde een groepje
jonge studenten van de Internationale Socialisten uit Groningen aan. Wij waren daar voor deze reportage.
Die media gaan toch meestal voor de sensatie. Helemaal niet over waarom we hebben geprotesteerd. In de Tubantia staat zelfsHij neemt nog een slok. 'Begrijp me goed, als je dat leest is dat zo
dat de zwaar gepiercde en ongewassen demonstranten eigenlijk voor hetzelfdestrijden als het IMF en de Wereldbank. Dat is
toch niet te geloven?!, briest de radicale socialist.
lullig. Een paar regels over vreedzaam protest had ons al gelukkig gemaakt.'
Er zijn achthonderd demonstranten gearresteerd. Tientallen daarvan zitten nu nog vast in Praagse cellen.
Op de website van het zogenaamde Independent Media Centre - een van de internationale radicaal linkse organisaties - staan al
horrorverhalen van demonstranten over martelpraktijken. Amnesty International is er inmiddels opgedoken.
Tijdens de demonstratie in Praag klinken de woorden peacefull protest misschien wel vaker dan revolution! Het leeuwendeel van
de demonstranten heeft ook heel geweldloos gedemonstreerd.
Toch is dat vreedzaam protesteren een eigenaardig concept. Duizenden studenten komen werkelijk uit alle windstreken van de
wereld toegestroomd om een dag in Praag tegenover de me te staan. Dat allemaal om te bereiken dat twee grote financiële
instellingen hun jaarlijkse vergadering een halve dag moeten opschorten. Eigenaardig is ook dat veel van de vredelievende
demonstranten bivakmutsen, gasmaskers en flinke stokken, met of zonder spandoek, meenemen.
De trend is vorig jaar gezet in Seattle. De conferentie van de Wereldhandelsorganisatie moest abrupt worden afgebroken, omdat
55 duizend demonstranten de stad plat legden. De televisiebeelden van rubberkogels en pepperspray van de Amerikaanse politie
zijn bekend. Overigens had Seattle de eerste dagen maar 1600 agenten paraat.
Protesteren tegen internationale organisaties is een nieuwe trend aan het worden. De jongste senator van Nederland, Driek van
Vugt (sp) volgt die trend. Hij is van de partij in Praag, evenals fractievoorzitter Marijnissen en nog een stuk of twintig
andere witte sp-jasjes met sp-tomatenpetjes.
Ik vind dat het imf. Hij maakt zijn bijnaam 'Super Driek' waar, door zelf voor een tank te gaan
grove fouten maakt en dat moeten ze weten! Al die politie hier vind ik niet normaal meer. Ze hebben zelfs tanks ingezet, het
lijkt hier wel Rusland!, schreeuwt Driek woedend
staan. Driek ziet de televisiebeelden van de Chinese student voor de tank op het plein van de Hemelse Vrede al voor zich. Maar
als er met traangas wordt geschoten, weet Driek al precies wat hij zou doen.
'Ik zou hard wegrennen natuurlijk. Gelukkig draag ik een bril, dat schijnt te helpen.'
De normaal zo schilderachtige 'gouden stad' is uit voorzorg veranderd in een politiestaat. Er zijn maar liefst elfduizend
politi! emannen en zevenduizend soldaten gemobiliseerd om de demonstranten in toom te houden. Er werden 25 duizend
demonstranten verwacht, uiteindelijk worden het er twaalfduizend. Het in toom houden lukt dan ook aardig, totdat een paar
anarchistische jongens, uitgedost als ware ninja's, molotovcocktails gaan gooien.
Ook honderden in witte overalls gestoken anarchistische Italianen, die zich 'Ya Basta' noemen, zetten de frontale aanval in.
Ya Basta staat binnen het professionele demonstrantencircuit bekend om de gedisciplineerde organisatie en slimme
aanvalstactieken.
Ze proppen hun overalls vol met schuimrubber, om vervolgens met massaal duw- en trekwerk 'geweldloos' door barricades te
breken. Dat juist anarchisten zich zo uitermate goed weten te organiseren is hilarisch. Dat ze uiteindelijk allemaal worden
gearresteerd is wellicht minder grappig.
De politie grijpt keihard in en de pleuris breekt uit. De 'harde kern' van de demonstranten weet het hermetisch afgesloten
congres centrum
vervolgens toch - letterlijk - op een steenworp afstand te benaderen. Een Japanse bankier wordt door een straatkei geraakt.
Achttien politiemensen en veertig demonstranten worden in ziekenhuizen opgenomen. Aan het eind van de middag loeien de
ambulances af en aan.
In de chaos loopt een Amerikaanse jongen verdwaasd rond met een groot stuk verband om zijn hoofd.
Wat is die politie hard
hier, man! Ik ben net keihard op m'n hoofd geslagen door die klootzakken. In
Amerika ben ik ook bij protesten in Washington geweest, maar zoveel politiegeweld heb ik nog nooit gezien.
De Tsjechische inwoners van de hoofdstad konden eerder op de dag nog wel sympathie opbrengen voor de jonge idealisten, maar nu
wordt er hard gemopperd op straat. Actievoerders blokkeren de metro. De stad staat stil. 's Avonds wordt het centrum van Praag
geruineerd. Met name bekende doelwitten als MacDonalds en Mercedes Benz moeten het ontgelden.
Maar wat gebeurde er voor al dat geweld uitbrak? De Tsjechische overkoepelende organisatie inpeg is een jaar lang bezig
geweest om de demonstratie te organiseren. Op hun site www.s26.org wordt keer op keer opgeroepen geen geweld te gebruiken.
Maar eigenlijk gaat iedereen er wel vanuit dat het een fikse knokpartij wordt.
In het inpeg-informatiecentrum, vlakbij het Plein van de Oude Stad, liggen kilo's folders (natuurlijk van gerecycled papier)
voor de actievoerders klaar. Terwijl aan de overkant van de straat politiemannen in burger met videocamera iedereen doodleuk
op film vastleggen, worden binnen instructies gegeven in twaalf talen. Tips hoe je door een politiecordon heen breekt en wat
je moet doen als je gearresteerd wordt, zijn altijd handig. Een week van tevoren worden dagelijkse workshops, discussieavonden
en videovertoningen georganiseerd. De opkomst is echter laag; de meeste betogers komen immers alleen voor de opening van de
conferentie.
De gemeente Praag h! eeft voor de betogers een heel stadion afgehuurd, waar naast een camping ook internetcafe's en een
gezellige pizzeria zijn. Er zijn vijftienduizend ligplaatsen, maar ondanks het zachte prijsje, kamperen nog geen duizend
jongeren in het uitgestorven sportpaleis. 'We hebben geen idee waar ze zijn,' vertelt een woordvoerder van de gemeente met
droevig gezicht. 'De topconferentie en beveiliging kosten Tsjechië al een fortuin, maar dit is nog een financiële strop.'
Tijdens het begin van de grote demonstratie is de sfeer, ondanks de lage opkomst, enorm uitbundig en zelfs gezellig te noemen.
Fel gekleurde ballonnen en opzwepende beats, afkomstig van geluidswagens, geven de stoet een carnavaleske uitstraling. Een
bizarre militante fanfare komt langs marcheren. De trommelaars hebben zwarte maskers voor en de majorettes zwierezwaaien niet
met stokjes, maar met flinke houten knuppels in het rond.
Een poedelnaakte Italiaan spant de kroon. Hij huppelt vrolijk tussen de mensen door. Hij heeft uit ieder oor een dollarbiljet
steken en heeft ook het papieren 'symbool van kapitalisme' aan zijn piemel geregen.
Ik haat. 'De rijken worden alleen maar rijker en de armen armer.
het IMF en de Wereldbank, vertelt hij lachend in gebrekkig Engels
Daarom laat ik vandaag zien: fuck de dollar!', grijnst hij, terwijl hij wijst op zijn aparte Adams blad. Joelend springt hij
verder, terwijl tientallen camera's van de internationale media op hem zijn gericht.
Niet alleen de media, maar juist opvallend veel demonstranten zeulen digitale camera's met zich mee. 'Volgens mij is dit de
best
geregistreerde protestmars in de geschiedenis,' klaagt een Australische journalist, die ook probeert te filmen, maar van een
muurtje wordt geduwd door een jongen met Arafatsjaal, duikbril en handycam. Veel beelden worden snel door het Independent
Media Centre op het internet gezet.
Het IMC is een zusterorganisatie van Inpeg en heeft de avond voor het protest zeshonderd actievoerders bereid gevonden
'journalist' te spelen tijdens de protesten, door ze een eigenhandig gemaakte perskaart om te hangen. Het idee dat de
'reguliere pers' per definitie tegen de demonstranten is, is diep geworteld en daarom willen de actievoerders hun eigen nieuws
brengen.
Als ik een initiatiefnemer van het IMC, een vage Amerikaan, die er ook in Seattle bij was, vraag waarop hij dat wantrouwen
baseert, antwoord hij laconiek:'In de Prague Post stond vanmorgen dat het slecht weer zou worden, terwijl het juist een
snikhete dag is. Dat is toch duidelijk anti-propaganda om demonstranten te ontmoedigen?!'
Ook de Groningse demonstranten hebben voor hun eigen 'bewijsmateriaal' gezorgd. Een Minervastudent heeft de hele dag
zorgvuldig vastgelegd met zijn videocamera. Binnenkort zal de gemonteerde versie vertoond worden tijdens een bijeenkomst van
de Internationale Socialisten in Groningen.
Daarop zal te zien zijn hoe Jelle voorop, met een rode vlag fier in de hand, de vijftien studenten veilig leidt. Jelle is
namelijk 'coordinator' van het gezelschap en ook de enige die met foto en achternaam in de UK durft te staan. Jelle werkt
samen met 'boodschapper' Dirkje, een Groningse studente, die een eindje voor de Groningse groep uitloopt. Zij belt het laatste
nieuws door per mobieltje en staat in voortdurend contact met Inpeg. Ze heeft ook telefoonnummers van ambulance en ambassade
paraat.
Jelle: Ik moet er voor zorgen dat iedereen bij elkaar blijft. We hebben lang van tevoren getraind. We gebruiken absoluut geen
geweld en blijven altijd bij elkaar, dan is de kans dat we opgepakt worden het kleinst. Juist ik moet echt oppassen met de
politie, want ik doe strafrecht en wil de advocatuur in. Dan kan ik juridisch de strijd voortzetten, maar met een strafblad
gaat dat natuurlijk niet.
De tengere Zeona, een tweedejaars studente literatuurwetenschappen, voegt eraan toe: 'We moeten sowieso vanavond om zeven
uur bij de bus zijn, dus we mogen echt niet opgepakt worden.' Gelukkig gebeurt dat ook niet.
Heel eventjes komen de Groningers in een benarde situatie terecht. Een groep Turkse communisten voor hen begint, tegen de
afspraken in, met stokken naar de politie te gooien. Snel grijpen Engelse socialisten
van de International Workers Party in, door de Turken bij hun nekvel naar achteren te trekken. Jelle besluit dan een
vluchtroute van de pers te gebruiken en sluist de Groningers weg. Vlak daarna komt het nieuws dat de bankiers in het
congrescentrum de vergadering hebben gestaakt. Gejuich klinkt op.
De Groningse studenten evalueren gezamenlijk hun actie. Iedereen is bijzonder tevreden. Ook Zeona, die toegeeft wel een beetje
zenuwachtig te zijn geweest, maar nu opgelucht is en kritiek heeft: 'Het
is wel belachelijk dat er zo weinig Nederlanders zijn gekomen (ongeveer tweehonderd, oc). Een organisatie zoals de Groninger
Studentenbond had hier toch ook moeten zijn? Het IMF investeert nooit in onderwijs. Daar moet je dus tegen demonstreren.'
Jelle is in de winning mood: 'Het was een ontzettend toffe dag. Normaal staan we met een handvol studenten op de Grote Markt
te demonstreren, maar hier samen zijn met zoveel mensen die allemaal solidair zijn is geweldig!'
Terugkijkend op de zogenoemde 'Praagse Herfst', in de kantine met koffie, is de hamvraag: wat bereiken jullie hier nou
eigenlijk mee?
Jelle: 'We hopen dat de wereld anders tegen het IMF en de Wereldbank en hun methoden in de Derde Wereldlanden gaan aankijken
door dit protest. Ik heb hier ook veel van geleerd. Burgerlijke ongehoorzaamheid is zo veel beter en krachtiger dan flessen
naar de politie gooien.'
Het enthousiasme van Jelle wordt ook gevoed door het feit dat het relatief goed gaat met de Internationale Socialisten in
Groningen. Binnen een jaar tijd is de club gegroeid van vier naar bijna twintig leden. Er heeft zich inmiddels zelfs een
jovd'er aangemeld als nieuw lid.
Jelle zet uiteen wat de is eigenlijk willen: 'Er moet een ander systeem komen, want nu gaat het fout. Kijk naar het milieu en
de mondiale werkeloosheid. Dat moet anders. We zijn antikapitalistisch en buitenparlementair. We staan voor legaal verzet,
omdat we het roer radicaal om willen gooien! We willen een eerlijke maatschappij, niet communistisch, maar democratisch
socialistisch, zeg maar.'
Jelle wil vooral duidelijk maken dat de Internationale Socialisten tegenwoordig hele 'normale mensen' zijn. 'Antikapitalisme
is geen vies woord meer, merk ik. Ik denk dat er steeds meer studenten zijn die moe worden van dat gepolder in de politiek en
zich zorgen maken over bijvoorbeeld opkomend fascisme. Kijk naar wat er nu gebeurt in Belgi? en Scandinavië.'
Of er werkelijk sprake is van een nieuw politiek reveille zal snel genoeg blijken. Van 13 tot 24 november wordt in Den Haag de
vn milieuconferentie gehouden. Milieuminister Pronk zal trachten een stuk verder te komen in het oplossen van mondiale
milieuproblematiek, dan nu in het verdrag van Kyoto is vastgesteld.
Jelle kijkt reikhalzend uit naar de verwachte massale protesten tegen dit internationale instituut en voorspelt: In Den Haag
gaat het echt leuk worden. Ik weet dat organisaties zoals Greenpeace en Milieudefensie al lang van alles aan het
voorbereiden zijn en wij zijn er natuurlijk ook bij. Het moet een zelfde soort massale demonstratie worden, hopelijk zonder
radicale acties dit keer. We gaan op vreedzame wijze proberen de topconferentie stil te leggen. Maar ik geef toe; 'dat
vreedzame is wel relatief. Als de politie begint, lopen we natuurlijk niet zomaar weg. Let op mijn woorden. Dat protest gaat
groot worden. Heel erg groot.'