'Het leger heeft de universiteit bezet, omdat we voortdurend protesteren. Ze hebben onze campus, ziekenhuis en mensa gesloten.
De regering denkt ons klein te krijgen door ons te laten verhongeren, maar dat valt ze vies tegen!?, schrijft de Burkinabese
student Christian (24) in een brief aan een Groningse studente op 21 oktober. Hij zit in het bestuur van de linkse
studentenvakbond. ?Onze situatie is extreem slecht. We hebben allen grote angst voor nu en de toekomst. We proberen maar te
overleven en delen eten met elkaar, maar de oogst is ook mislukt. Het is zover gekomen in ons land, omdat de president
bedwelmd is door het makkelijk geld verdienen. Wij studenten offeren onze jeugd op aan verandering, maar de rest van de
bevolking blijft zo mak als een lammetje. Noch vermoorde journalisten, noch de opstand van het Joegoslavische volk tegen
Milosovic schudden de bevolking wakker uit hun diepe slaap.?
Inmiddels is de situatie veranderd in Ouagadougou. De regering is gevall! en en Ernest Yonli, oud-RUG- promovendus, is de
nieuwe premier geworden. Het leger heeft zich van het universiteitsterrein teruggetrokken en aan veel (niet-politieke) eisen
van de studenten is tegemoet gekomen. Het leek er in december zelfs op, dat de universiteit na een jaar dicht te zijn geweest
weer zou gaan draaien. Maar de regering heeft onlangs een hervormingsprogramma voor alle faculteiten ingevoerd, waar een
meerderheid van de docenten het niet mee eens is, omdat ze niet betrokken zijn bij de besprekingen. De docenten weigeren
daarom mee te werken met het nieuwe regime en sinds vorige week weten ze zich weer gesteund door veel studenten. Het
studiejaar 1999-2000 is inmiddels ongeldig verklaard, een zogenaamd ann?e blanche. Als de onrust aanhoudt, zal ook het lopende
collegejaar verloren gaan.
?De situatie is erg complex. Ik lees net op internet dat studenten het protest van docenten gaan steunen. Nu gaan ze weer de
straat op?, verzucht Serge Ba! yala (27), een promovendus uit Burkina Faso die sinds de zomer in Groningen onderzoek doet.
?Demonstreren is een belangrijk recht, maar helemaal geen onderwijs op de universiteit is wel heel slecht. Het is slecht voor
de studenten, het land en de buitenlandse donoren.?

Machtsmisbruik
De RUG heeft al sinds 1979 een samenwerkingsverband met de universiteit van Ouagadougou. Maar nooit eerder was de situatie in
het land zo instabiel. Tot twee jaar geleden was Burkina Faso, als een van de armste landen ter wereld, een waar 'troetelland'
voor buitenlandse donoren. Totdat president Blaise Compaor? in opspraak raakte door geruchten over wapen- en diamantenhandel.
Intussen wil hij ook nog zijn aflopende regeringstermijn oprekken via een grondwetswijziging.
De onvrede over vermeend machtsmisbruik van de president leeft onder de gehele bevolking Maar met name studenten zijn in
ontwikkelingslanden vaak degenen die een onafhankelijk kritisch geluid laten horen. De felle studenten- en docentenprotesten
begonnen in 1998 na de geheimzinnige moord op de kritische journalist Norbert Zongo. Sindsdien zijn er regelmatig stakingen en
gevechten, met de politie en het leger, maar ook tussen studentenvakbonden onderling. Terwijl de moordenaars van Zong! o nog
steeds spoorloos zijn, worden studenten gearresteerd en vastgezet.
Bayala: ?De studenten hebben veel eisen, die uiteen lopen van meer persvrijheid tot goedkopere maaltijden in de mensa. De
regering is inmiddels aan veel van die eisen tegemoet gekomen. Maar helaas lijkt het erop dat studenten zich nu weer
aansluiten bij protesterende docenten. Ik ben zelf niet pro- of anti-regering, ik hoop alleen dat iedereen zijn woede
eindelijk opzij kan zetten en eerst gaat zitten en praten.?
Madeleine Gardeur, hoofd van het bureau voor internationale samenwerking van de RUG, maakte zich zulke grote zorgen om de
universiteit, dat ze afgelopen december zelf poolshoogte ging nemen. ?Toen ik er was, had ik nog het idee dat het onderwijs
eindelijk weer op de rails stond. De regering had een nieuw plan van aanpak voor de universiteit bedacht en studenten kwamen
weer naar de campus. Zoals ik het nu begrijp ligt alles toch weer plat, omdat de docenten andere herv! ormingen willen.
Hervormingen van het onderwijs zijn inderdaad noodzakelijk, maar hier word ik echt moedeloos van.?

Poldermodel
Alle ogen zijn nu gericht op de nieuwe premier van het land, Ernest Yonli, een econoom die in 1997 aan de RUG promoveerde.
Professor Caspar Schweigman, destijds zijn promotor, is positief over zijn oogappel: ?Ik denk dat Yonli veranderingen teweeg
kan brengen, als hij de politieke ruimte krijgt. Hij heeft een zeer goed politiek gevoel, is een goed econoom en heeft enorme
sociale vaardigheden. Ik ben te gast geweest bij hem in zijn geboortedorp. Ik heb gezien dat hij zowel met ministers als
boeren goed overweg kan. President Compaor? is slim geweest hem aan te stellen. Ik hoop dat hij sociale rust en politieke
stabiliteit kan brengen.?
De eerste stap van Yonli was dat hij leden van oppositiepartijen opnam in de regering. Voor het eerst in de geschiedenis van
Burkina Faso heeft hij een coalitieregering gevormd en een regeerakkoord gemaakt. Schweigman: ?Je zou kunnen zeggen dat hij
een soort poldermodel invoert. Maar zolang de president er nog zit, bli! jven de oppositie en de bevolking ontevreden. Ik maak
me daar grote zorgen om.?
Inmiddels wordt de universiteit van Ouagadougou geleid door een nieuw bestuur dat door de regering is aangesteld. De ongeveer
tienduizend studenten, die door de sluiting van de universiteit ook geen kamer en voedselbonnen voor de mensa hadden, kunnen
zich na het verloren jaar opnieuw inschrijven voor hun studie. Alleen moet daarbij wel een verklaring worden ondertekend dat
ze zich niet langer met 'politieke kwesties' zullen bezighouden.
Frans Rutten, bestuurder van de Groningse letterenfaculteit en co?rdinator voor een nieuwe journalistiek- en
communicatie-opleiding in Ouagadougou, is ontzet: ?Onze basisvoorwaarde voor een journalistieke opleiding is natuurlijk
volledige vrijheid van meningsuiting. We gaan daar niet gemuilkorfde journalisten opleiden. Maar ik wil eerst zeker weten of
die verklaring veel voorstelt, want het nieuws uit Burkina Faso is vaak van een twijfelachtige kwaliteit.? Overigens werkt de
RUG bij de ondersteuning van het onderwijs aan de universiteit van Ouagadougou samen met andere universiteiten en hogescholen
in Nederland. Het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking zorgt voor de financiering - de universiteit van Ouagadougou krijgt
gemiddeld drie miljoen gulden per jaar.

Pottenkijkers
Het laatste nieuws waar de studenten zich boos over maken, is de moord op een twaalfjarig jongetje, dat in januari tijdens een
studentenprotestmars werd doodgeschoten. Studenten beschuldigen de politie van moord; de politie ontkent dit ten stelligste.
Inmiddels zijn twee journalisten die de moord onderzoeken opgepakt, omdat ze volgens de politie 'niet journalistiek' bezig
waren.
De vraag is welke rol de Groningse universiteit moet spelen in deze crisis. De RUG heeft de mensenrechten immers hoog in het
vaandel staan.
Bayala, Schweigman, Rutten en Gardeur stellen allen dat 'Groningen' de universiteit van Ouagadougou zonder meer moet blijven
steunen. Opvallend is hoe voorzichtig de betrokkenen in Groningen zijn, uit angst de fragiele verhoudingen te verstoren. ?Als
je een nuchtere kosten-batenanalyse maakt, kom je tot de conclusie dat we niet kunnen stoppen met steun. Tenminste, als je op
de lange termijn wilt helpen?, is de stellige mening van Gar! deur. Alleen al het feit dat de aanwezigheid van buitenlanders
mensenlevens heeft gered - pottenkijkers helpen - is een reden, maar ook de werkwijze van premier Yonli schept volgens haar
hoop. ?Bovendien, onderwijs is de motor van ontwikkeling. Het klinkt wat cru, maar laagopgeleide mensen zijn nu eenmaal
gemakkelijk te manipuleren en dat is wat nu gebeurt. Het gaat ons uiteindelijk maar om een ding in Ouagadougou: opleiden,
opleiden, opleiden.?