'Het streven is het cre?ren van een Europese onderwijsruimte, met een grotere mate van transparantie en daarmee ook een
sterkere internationale concurrentiepositie.? Zo luidt de kern van de Bologna-verklaring, waaronder in 1999 maar liefst 29
Europese ministers van onderwijs hun handtekening zetten. En ook de RUG zet, met de komst van de bachelor-masterstructuur in
september 2002, hoog in op de internationalisering van het onderwijs. Maar het is de vraag of Groningse studenten wel zo kien
zijn op een tijdje studeren in het buitenland.
?We kunnen eigenlijk de internationale mobiliteit van studenten niet goed meten. Binnen de RUG zelf en op andere
universiteiten worden verschillende criteria en administraties gebruikt. Er zijn simpelweg geen sluitende kengetallen over
internationalisering?, verzucht J. Houwers van het bureau internationale samenwerking, terwijl ze door de nota 'De RUG
internationaal gezien' bla! dert.
Al jaren lang blijkt het onmogelijk om een eenvormige administratie door te voeren, op Europees en nationaal niveau, maar
zelfs ook binnen de RUG. En dan is het moeilijk om het fraai geformuleerde internationaliseringsbeleid met goede cijfers te
onderbouwen.
Toch durft Houwers wel te stellen dat het aantal Groningse studenten dat voor drie of meer maanden naar het buitenland gaat,
de afgelopen jaren op een zelfde niveau is blijven hangen. Terwijl de instroom van buitenlandse studenten duidelijk stijgt. In
1999 studeerden 935 buitenlandse studenten en beurspromovendi aan de RUG. Vergeleken met 1996 is dat een toename van 226
studenten. En dat is volgens Houwers wel opmerkelijk. ?Als je in Groningen zit moet je namelijk meer je best doen om
buitenlandse studenten binnen te halen. Amsterdam en Rotterdam hebben meer naamsbekendheid als stad en wij moeten het echt
hebben van de kwaliteit van onze programma's.?
In het studieja! ar 1998-1999 studeerden 525 van de ruim 18.000 RUG-studenten drie maanden tot een jaar in het buitenland met
een Erasmus-beurs (voor binnen de Europese Unie) of een Marco Polobeurs (voor buiten de eu). Het werkelijke aantal studenten
dat over de grens ging, bijvoorbeeld zonder beurs, ligt hoger, maar hoeveel weet niemand precies. Meer dan de helft van de
Groningse studenten blijft binnen Europa. Duitsland en het Verenigd Koninkrijk zijn het populairst. Ongeveer 20 procent gaat
naar de Verenigde Staten.

Spannend
Een internationale mobiliteit van 525 studenten per jaar lijkt klein, maar afgezet tegen het aantal mensen dat afstudeerde in
1998-1999, blijkt dat uiteindelijk 22 procent van de RUG-studenten met een bul 'buitenlandervaring' heeft. En daarmee zijn de
Groningse studenten ongeveer even reislustig als hun collega's aan andere Nederlandse universiteiten. De verschillen tussen de
faculteiten blijven groot. Letteren is koploper met 40 procent, gevolgd door medicijnen met 33 procent.
Bij economie, een studie die bij uitstek te maken heeft met 'globalisatie', neemt slechts 12 procent die stap. Dat lage cijfer
heeft een aantal oorzaken, stelt Trudie Wierts van het facultaire bureau internationalisering. ?Economen zijn honkvaster?,
begint ze, ?ze maken heel sterk de afweging tussen tijd en geld en wat ze ervoor terugkrijgen. En dan is drie maanden in
Europa al snel niet spannend genoeg. Studenten hebben tegenwoordig van huis uit al veel gezien. Dus moet het v! er weg zijn,
zoals Amerika, maar dat is weer echt moeilijk te realiseren omdat de hele wereld dat al wil.? Op die manier blijven jaarlijks
nogal wat plaatsen van het Europese Socrates-programma open staan.
Toch ziet Wierts een stijgende lijn. ?Als je ??n student met goede ervaringen in G?ttingen inzet in de voorlichting, volgen er
meer. Wanneer je het goed uitlegt, blijken studenten best te winnen voor een plek in Europa. Maar daar moet je als opleiding
wel je best voor doen.? Ook het Groningse trimester-systeem is erg lastig, klaagt Wierts. Omdat veel buitenlandse studenten
een semester-systeem hebben. ?Daardoor kunnen vaak programmaonderdelen niet worden afgemaakt, wil de student binnen de drie
maanden blijven.?
Om dat probleem te omzeilen, stuurt de faculteit in toenemende mate studenten op een onderzoeksstage naar het buitenland. ?Dat
kan makkelijker in drie maanden gepast worden en er is geld voor van het Marco Polo fonds.? Dankzij het effect van dergelijke
vernieuw! ingen en de verplichte buitenlandervaring van de nieuwe studierichting International Economics and Business verwacht
economie de RUG-streefcijfers wel te halen.

Studievertraging
De afgelopen vier jaar bleef de reislust van de Groningse studenten dus constant, maar midden jaren negentig hing de vlag er
nog heel anders bij. Heeft nu een op de vijf studenten een tijdje in het buitenland gestudeerd, in 1994-1995 was dat nog een
op de drie. Universiteiten moeten tegenwoordig echt moeite doen om hun studenten naar het buitenland te krijgen. Het aantal
beschikbare beurzen, zoals Erasmus en Socrates, raakt niet eens meer op.
Er zijn diverse redenen waarom studenten afzien van een buitenlands avontuur. In het buitenland studeren kost veel tijd, geld
en studiepunten, zo is de doorsnee opvatting van de student. Ook een vaste relatie of huisdier kan een reden zijn dat
studenten afzien van een tijdelijke studie in het buitenland.
Studievertraging is voornamelijk voor de uitstervende tempobeursstudenten een goed argument. Het ligt in de verwachting dat,
nu de studie sinds vorig jaar binnen het riante tijdsbestek van tien jaar afgerond mag worden, er minder! moeilijk over de
strakke studieplanning zal worden gedaan.
Maar daarmee alleen zijn we er nog niet, meent Chris Bartelds, secretaris van de rechtenfaculteit. Hij wijst erop dat het niet
parallel-lopen van de academische jaren een belangrijke factor is. ?In Itali? begint het academisch jaar in oktober. Wanneer
een vak daar vijf maanden duurt, wordt het lastig om die studiepunten te halen.? Het gevolg is een ongelukkige vorm van
studievertraging die veel rechtenstudenten gewoon liever niet willen. Dat doet vermoeden dat ook bij rechten de 'export' nog
verder zou kunnen stijgen dan de laatste jaren al het geval is. ?Misschien dat de Bologna-verklaring daartoe zou kunnen
leiden?, hoopt Bartelds.
Het ontbreken van hard cijfermateriaal, internationale kwaliteitscontrole, afstemming van studieprogramma's en de invoering
van een internationale indicator van de 'studielast' (zoals het nooit ingevoerde European Credit Transfer System) zijn
vooralsnog een stevige rem op verdere in! ternationalisering in het onderwijs. En ook de voorlichting over de vele beschikbare
beurzen en de alleszins schappelijke studievertraging kan het merendeel van de studenten nog niet over de grens trekken.
Toch heeft de RUG grootse voornemens voor de komende jaren. Het streven is dat in 2004 25 ? 30 procent van de eigen studenten
buitenlandervaring heeft opgedaan. Daar tegenover staat dat ook het aantal afgestudeerden aan de RUG in dat jaar voor 25
procent uit buitenlandse studenten moet bestaan (voornamelijk masters).
?Als de internationalisering van het academisch onderwijs niet werkt, heeft de invoering van het bachelor-mastersysteem geen
zin?, stelde rector magnificus D. Bosscher begin vorige maand tijdens het Groningse bachelor-masterdebat. Een week later
besloot het college van bestuur het bachelor-mastersysteem al in 2002 in te voeren. Nu maar hopen dat we tegen die tijd de
internationalisering van het onderwijs wel precie! s kunnen meten, zodat we weten of het veelbesproken BaMa ook echt werkt.

Zie ook Stelling van de Week: www.rug.nl/uk

--------------------------------------------------------------------------------

Groningse studenten in den vreemde

Ruim een op de vijf Groningse studenten heeft drie maanden of langer in het buitenland gestudeerd in 1998-1999, blijkt uit de
nota 'De RUG: internationaal gezien' (november 2000).

%=Het percentage afgestudeerden dat naar het buitenland is gegaan
(voor drie maanden of meer met een Erasmus- of Marco Polobeurs)
vergeleken met het totaal aantal afgestudeerden per jaar.